สะเดา ประโยชน์และสรรพคุณ

สะเดา ประโยชน์และสรรพคุณ

สะเดา (Neem) เป็นพืชสมุนไพรจำพวกต้น ที่มีชื่อเรียกตามท้องถิ่นต่างๆ เช่น ภาคเหนือเรียกสะเลียม หรือสะเดาบ้าน ส่วนภาคใต้เรียกเดา และชาวส่วยเรียกจะตัง เป็นต้น ซึ่งต้นสะเดานี้จัดเป็นไม้มงคล ที่มีความเชื่อกันว่าหากปลูกไว้ภายในบริเวณบ้านทางด้านทิศตะวันตกเฉียงใต้แล้วจะช่วยป้องกันภัยจากภูตผีต่างๆ รวมทั้งช่วยป้องกันภัยจากโรคร้ายไม่ให้มากล้ำกรายได้อีกด้วย อีกทั้งยังจัดเป็นพันธุ์ไม้ประจำจังหวัดอุทัยธานีอีกด้วย

ลักษณะทั่วไปสะเดา
สำหรับสะเดานั้นจัดเป็นพันธุ์ไม้พุ่มหนาที่มีขนาดกลาง โดยมีความสูงของลำต้นประมาณ 20 – 25 เมตร ซึ่งเปลือกของลำต้นจะมีสีเทาอมดำหรือน้ำตาลอมเทา มีลักษณะค่อนข้างหนา ส่วนใบนั้นจะมีลักษณะเป็นรูปใบหอกสีเขียวเข้มหนาทึบ บริเวณปลายใบเรียวแหลม ขอบเป็นหยักคล้ายกับฟันเลื่อย ส่วนดอกของต้นสะเดานั้นจะมีสีเทาหรือสีขาวขนาดเล็ก ให้กลิ่นหอมอ่อนๆ ออกเป็นช่อแยกแขนงขนาดใหญ่อยู่ตามบริเวณงามใบหรือปลายกิ่ง และผลนั้นจะมีลักษณะเป็นรูปทรงรีคล้ายกับผลองุ่น เมื่อดิบจะมีสีเขียว แต่เมื่อสุกแล้วจะเปลี่ยนเป็นสีเหลืองแกมเขียว ให้รสชาติหวานเล็กน้อย ภายในมีเมล็ดสีน้ำตาล หรือเหลืองอ่อนๆ ลักษณะกลมรีหลายเมล็ด

ประโยชน์และสรรพคุณของสะเดา
ใบอ่อน – ช่วยแก้อาการน้ำเหลืองเสีย พุพอง และช่วยแก้โรคผิวหนังต่างๆ ให้รสขม
ใบแก่ – ช่วยในการย่อยอาหาร และช่วยบำรุงธาตุ ให้รสขม
ก้าน – ช่วยบำรุงน้ำดี แก้อาการไข้ ตลอดจนแก้อาการร้อนใน กระหายน้ำ และแก้ไข้ป่า ให้รสขม
ดอก – ช่วยแก้พิษกำเดา แก้พิษโลหิต แก้โรคริดสีดวงทวาร ตลอดจนช่วยบำรุงธาตุ และแก้อาการคันในลำคอ ให้รสขม
เมล็ด – ช่วยบำรุงหัวใจให้เต้นเป็นปกติ ให้รสขมเย็น
ลูกอ่อน – ช่วยแก้ลมสัตถวาตะ แก้ลมหทัยวาตะ ช่วยฆ่าพยาธิ ทำให้เจริญอาหาร แก้อาการปัสสาวพิการ และแก้โรคริดสีดวงทวาร ให้ร้สขมปร่า
เปลือกต้น – ช่วยแก้อาการท้องร่วง แก้บิดมูกเลือด รวมทั้งแก้ไข้ แก้ในกองเสมหะ และแก้กระษัย ให้รสขมฝาดเย็น
กระพี้ – ช่วยแก้ดีพิการ บำรุงน้ำดี และแก้อาการคลั่งเพ้อ ให้รสขม
แก่น – ช่วยแก้อาการไข้จับสั่น แก้คลื่นเหียนอาเจียน แก้ไข้ตัวร้อน และช่วยบำรุงไฟธาตุ บำรุงโลหิต ให้รสขมฝาดเย็น
ราก – ช่วยแก้เสมหะที่เกาะแน่นอยู่ในอก และแก้เสมหะจุกคอ ให้รสขมฝาดเย็น
เปลือกราก – ช่วยแก้อาการไข้ แก้โรคผิวหนัง และทำให้อาเจียน ให้รสขมฝาด
ยาง – ช่วยถอนพิษไข้ และช่วยดับพิษร้อน ให้รสขมเย็น


ซึ่งจะเห็นได้ว่าต้นสะเดานี้แม้จะมีรสชาติขม แต่จัดเป็นพืชสมุนไพรที่มีประโยชน์และมากคุณค่าอย่างยิ่งเลยทีเดียว